BPA (Bisfenol A), endüstride yaygın olarak kullanılan bir kimyasal olup, plastik ürünlerin ve gıda ambalajlarının üretiminde sıklıkla bulunur. Her geçen yıl BPA'nın endüstriyel kullanımı hızla artmakta ve günümüzde milyonlarca ton BPA üretilmektedir. Bundan dolayı son yıllarda, BPA'nın insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri, endişeleri ve tepkileri artırmaktadır. Peki BPA nedir? BPA Free ne demek? BPA zararları ve sağlık üzerindeki etkileri nelerdir? Tüm merak edilenleri bu yazımızda ayrıntılı bir şekilde bulabileceksiniz.
BPA Nedir?
BPA (Bisfenol A), kimyasal formülü (CH₃)₂C(C₆H₄OH)₂ olan ve iki fenol molekülünün bir propan birimiyle birleşmesinden oluşan renksiz, katı bir sentetik kimyasaldır. İlk olarak 1891'de Aleksandr Dianin tarafından sentezlenen BPA, 1950'lerden beri üretiminin ucuz olması ve dayanıklılığı nedeniyle plastik, reçine ve yiyecek-içecek ambalajlarının astarlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Kullanıldığı malzemeye uzun raf ömrü katsada sıcaklık veya güneş ışığı ile etkileşime girdiğinde mikroplastikler halinde çözülebilmektedir. Bu yüzden insan sağlığı için kanserojen madde olarak tanımlanmıştır.
BPA Free Ne Demek?
BPA Free, BPA İçermez anlamına gelmektedir ve ürünlerin üretiminde Bisfenol A kullanılmadığını ifade eder. Ürün üretiminde kullanılan malzemeler, bağımsız kuruluşlar tarafından test edildikten sonra BPA Free" etiketi verilerek ürünün BPA içermediğini garanti eder. Bu tür ürünler, sağlık açısından daha güvenli kabul edilir ve tüketiciye güvence sağlar.
BPA İçeren Ürünler
BPA içeren ürünleri tanımak, sağlığımızı korumak adına atabileceğimiz önemli bir adımdır. İşte yaygın olarak kullanılan BPA içeren ürünler;
Plastik su şişeleri
Damacanalar
Yiyecek saklama kapları
Biberonlar
Cd ve Dvd'ler
Kırılmaz camlar
Gözlükler
Şişe kapakları
Konserveler
Diş dolguları
Tıbbi cihazlar
BPA Zararları
BPA'nın kimyasal yapısının sağlık üzerindeki olumsuz etkileri konusunda bir çok kuruluş tarafından çeşitli araştırmalar yapılmıştır.İşte BPA zararları;
Kanser riskini artırır.
Bağışıklık sistemini zayıflatır.
Vücuttaki hormonal dengeyi bozar.
Enfeksiyonlara karşı direnci azaltır.
Çocuklarda davranış bozukluklarına yol açar.
Diyabet ve Obazite riskini artırır.
Beyin ve sinir sistemi gelişimini olumsuz etkiler.
Üreme sağlığına olumsuz etkilerler yaratır.
Kalp ve damar hastalıkları riskini artırır.
BPA Zararları Nasıl Azaltılır?
BPA'nın sağlık üzerindeki zararlı etkilerinden korunmak için dikkat edilmesi gerekenler ve alınabilecek önlemler:
1. Plastik Ürünlerden Kaçının
BPA içeren plastik ürünler, en yaygın maruziyet kaynaklarındandır. Plastik ürünleri kullanırken dikkat edilmesi gerekenler:
Plastik şişeler ve kaplar: BPA içermeyen alternatifleri tercih edin. Üzerinde "BPA free" etiketi olan ürünleri kullanın.
Bebek biberonları ve emzikler: Cam yada BPA içermeyen malzeme ile üretilen bebek ürünleri seçin.
Gıda kapları: Cam, paslanmaz çelik veya BPA içermeyen plastik kapları tercih edin.
2. Konserve Gıdalardan Kaçının
Bir çok konserve kutularının iç yüzeylerinde BPA içeren epoksi reçineler kullanılır. Bu nedenle, konserve gıdalar ve işlenmiş yiyeceklerin yerine taze, organik, doğal veya dondurulmuş gıdaları tercih edin.
3. Mikrodalga Fırında Plastik Kullanmayın
Plastik kaplarda yemeklerin mikrodalgada ısıtılması, BPA'nın gıdaya geçmesine neden olur. Bu yüzden mikrodalga kullanımı yaparken cam, porselen veya seramik kaplar kullanın.
4. Damacana Su Tüketmeyin
Damacanalar tekrar kullanım özellikte üretilen ürünlerdir ve bir çok tüketici tarafından defalarca kullanılır. Bu da plastik malzemenin aşınarak BPA'nın suya karışmasına neden olur. Ayrıca yaz aylarında güneş ışığı ve sıcaklık nedeni ile plastik içerisinde bekleyen suya BPA karışma olasığı oldukça fazladır.
5. Termal Kağıt Fişlerden Kaçının
Alışveriş fişleri ve banka dekontları gibi termal kağıt ürünlerinde hatta paralarda bile BPA bulunabilir. Bu yüzden bu tarz ürünlere dokunduktan sonra ellerinizi yıkamaya özen gösterin.
6. Arıtılmış Su Kullanın
Şebeke su kaynaklarında bulunan pompa, kapak, hortum, vb maddeler BPA içeriğine sahiptir ve BPA'sı suya karışabilir. Bu yüzden evinizde su arıtma cihazı kullanarak içme suyunuzdaki BPA riskini yok edebilirsiniz.
8. Plastik Ürünleri Bulaşık Makinesi ve Sıcak Su ile Yıkamaktan Kaçının
Plastik ürünlerin sıcak su ile yıkanması, BPA'nın reaksiyona girmesine neden olur. Bulaşık makineleri sıcak su ile yıkama yapmasından dolayı, plastik kapları elde veya düşük sıcaklıkta yıkayın.
9. Paslanmaz Çelik ve Cam Matara Kullanın
Gün içerisinde tüketiceğiniz içeceğinizi paslanmaz çelik veya cam matara/suluk içerisinde taşıyın ve tek kullanımlık pet şişe içeceklerden uzak durun. Bu BPA'dan korunmanın etkili yollarından biridir.
10. Ürün Kodları ve Etiketlerini Kontrol Edin
3 ve 7 numaralı plastikler BPA içermektedir. Bu kodları kontrol ederek BPA Free etiketi olan ürünleri seçmeye dikkat edin.
BPA ile İlgili Yasal Düzenlemeler
BPA'nın sağlık üzerindeki etkileri 1990'ların sonlarında daha fazla dikkat çekmeye başlamış ve bu konuda birçok bilimsel araştırma yapılmıştır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) tarafından yapılan araştırmalarda BPA'nın östrojenik özelliklere sahip olduğu keşfedilmiştir.
Çeşitli ülkeler ve uluslararası sağlık örgütleri, BPA'nın kullanımıyla ilgili düzenlemeler ve kısıtlamalar getirmiştir. Bu düzenlemeler, tüketici sağlığını korumak amacıyla BPA içeren ürünlerin kullanımını sınırlamayı veya alternatif maddelerin tercih edilmesini teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) FDA ve Dünya Sağlık Örgütü, BPA'nın insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekmektedir.
Tavsiye Yazı: